Ayancık İlçesi; Kuzeyde Karadeniz, Doğuda Erfelek İlçesi , Güneyde Boyabat İlçesi ve Kastamonu İli Taşköprü İlçesi, Batıda Türkeli İlçesi ile çevrilmiştir.
İlçe merkezinde 4 mahallesi vardır. 71 bağlı köyü olup, bu köylere bağlı 312 mahalle bulunmaktadır. Bu durum, dağınık yerleşmenin niteliği hakkında yeterli bir fikir verebilir. Kırsal alandaki bu dağınık yerleşme altyapı hizmetlerinin verilmesine sınırlama getirmektedir.
İlçe Merkezi dışında belediye teşkilatı bulunmamaktadır.
Yöredeki kültürel çeşitlilik beslenme biçimini de etkilemiştir. Beslenmede tahıl ürünleri ağırlıktadır. Kış sebzelerinin çokluğu da mutfağı zenginleştiren bir etmendir. Kestane, ayva gibi meyvelerden yemeklik olarak da yararlanılır.
Yörenin yemekleri; nokul (üzümlü cevizli, kıymalı, yoğurtlu), pilaki, mısır pastası, kaşık çıkartması (mamalika), keşkek yemeği, içi etli hamur (kulak hamuru), ıslama, mısır çorbası, mısır tarhanası, sirkeli pırasa, içli tava, katlama, kabak millesi, hamursuz tatlısıdır.
Nokul : Un, su, tuz karışımıyla kulak memesi yumuşaklığında mayalı bir hamur yoğurulur. Orta büyüklükte pazılara bölünür, oklavayla açılır. Diğer tarafta ince doğranmış soğanlar yağla sararıncaya kadar kavrulur. Kıyma, karabiber ve tuzla içi hazırlanır. Açılan yufka yağlanır, üzerine hazırlanan içten bir miktar konup dağıtılır ve yufka içle birlikte rulo şeklinde yuvarlanır. Kızdırılmış ve yağlanmış tepsiye nokullar döşenir ve pişirilir. İç malzemesi olarak üzüm ceviz karışımı ya da süzme yoğurt da konulabilir.
1 tas keşkeklik buğday
250 gr. Tavuk eti
Tereyağı
Tuz
Yapılışı
Keşkeklik buğdayı 1 gece önceden ıslatın. Islatmadan önce iyice ovarak suyunu akıtın.
Düdüklü tencerenin dibinde büyük parçalar halinde kesilmiş etleri, rengi değişene kadar pişirin. Islatmış olduğunuz buğdayın suyunu süzdürün ve yine ovarak güzelce yıkayın. Buğdayı etlerin üzerine koyun. Suyunu ve tuzunu da ekleyip düdüklü tencerede 20-30 dk. kadar pişirin. (Su miktarını 1 ölçüye 4 ölçü olarak ayarlayın).
Piştikten sonra düdüklü tencerenin havasını çıkarın ve kapağını açın. Pişen keşkeği tahta kaşıkla etlerini parçalayarak bir güzel karıştırın.
Üzerine kızdırılmış, bol tereyağı gezdirip servis yapılır.
İçli tava : Hamsiler ayıklanır, kılçıkları da çıkarılır. Diğer tarafta soğanlar kavrulur, pirinç eklenir ve pirinç de biraz kavrulur. Tuz, karabiber ve şeker de eklenerek üzerini kapatacak kadar su konularak pişirilir. Pilav suyunu çekince maydanoz, dereotu, nane konularak demlenmeye bırakılır. Sırtları unlanan hamsiler yağlanmış tavaya sırtları gelecek ve tavanın her yerini kapatacak şekilde dizilir. Dinlenmiş pilav bunun üzerine dökülür ve yerleştirilir. Kalan hamsiler pilavı tamamen kapatacak şekilde dizilir. Kısık ateşte çevire çevire pişirilir. Altı piştikten sonra ters yüz yapılarak üst tarafı pişirilir.
Bu bölümde, nükleer santralin yapılması konusuyla ilgili iki farklı görüşü yayınlıyoruz.Değerlendirmeyi size bıraktık.
NÜKLEER SANTRAL YAPILMAMALI
NÜKLEER SANTRAL KAÇINILMAZ MIDIR?
Türkiye’de nükleer enerjiden elektrik üretilmesi 1965 yilindan beri gündemdedir. En son, 1986 yilinda Kanada’nin AECL firmasi ile 600 MW’lik bir nükleer reaktör kurulmasi konusunda mutabakat saglanmis, ancak bu siralarda meydana gelen Çernobil kazasi bu girisimi önlemistir. Çernobil kazasi unutulmaya baslayinca nükleer santral konusu yeniden gündeme getirilmistir. Gerekçe olarak ülkemizin gelecek yillarda büyük bir enerji darbogazina girecegi gösterilmekte, tek çarenin nükleer santral oldugu topluma benimsetilmek istenmektedir.
Türkiye’nin bir elektrik enerjisi açigi olacak midir? Olacaksa, bu açigin kapatilmasi için nükleer santral tek çare midir?
Türkiye’de nükleer santralin gündemde olmadigi 1991-1993 yillarinda enerji fazlaligindan yakinilmis; Bulgaristan, Suriye ve hatta Ermenistan’a elektrik satilmasi gündeme gelmistir. Gerçekten Türkiye’de elektrik kurulu gücü 20.000 MW’tir. Buna karsilik 1994’te yaklasik 70 milyar KWh elektrik tüketilmistir. 1995’te ise talep 75 milyar KWh mertebesinde olacaktir. Bu kadar elektrigi üretmek için, rezervleriyle birlikte 13.000 MW güce gereksinim vardir. Demek ki Türkiye’nin bu yil en az %50 enerji fazlaligi vardir. Atatürk baraji ve öbür santrallar tam kapasiteyle devreye girdigi takdirde 2000 yilinda 110 milyar KWh olacak elektrik talebi rahatlikla karsilanacak, elektrik açigi kesinlikle olmayacaktir.
Nükleerciler, Türkiye’nin nükleer enerjiye geçmekte çok geç kaldigini, bunun ülkemiz için büyük talihsizlik oldugunu ileri sürmektedirler. Oysa bu durum, tipki kaçirdigimiza üzüldügümüz bir uçagin düsmesi olayinda oldugu gibi ülkemiz hesabina sevinmemiz gereken bir durumdur.
Nükleer teknolojinin tartisilmaz öncüleri kabul edilen ABD ve Almanya’daki bilim adamlari, nükleer kazalarla bas edecek yüzde yüz güvenli bir teknolojiye henüz hiçbir ülkenin sahip olmadigini itiraf etmektedirler. Bu nedenledir ki ABD’de Çernobil kazasindan çok önce nükleer santral yapimindan kaçis baslamis; önceden yapimi baslamis 100 nükleer santral iptal edilmistir.
Ayni sekilde Almanya’da da 36 nükleer santral projesinden vazgeçilmistir. Sadece ABD’de iptal edilen projeler için harcanan para 30 milyar dolardir. Ayrica, Çernobil’den önceki en büyük nükleer kaza sayilan “3 mile island” (ABD, Penn.) olayinda 10 milyar dolar civarinda harcama yapilarak nükleer atiklar ancak 15 yil sonra temizlenebilmistir.
Nükleer santrallarin en yaygin olarak kullanildigi ülkeler Fransa, Belçika ve Isveç’tir. Nitekim nükleerciler sürekli olarak bu ülkeleri örnek göstermektedirler. Oysa elekrik enerjilerinin %50’den fazlasini nükleer santraldan saglayan bu ülkeler 2000 yilindan baslamak üzere kademeli olarak nükleer santrallarini kapatmak karari almislardir.
Elektrigin nükleer santrallarda daha ucuz üretildigi israrla ileri sürülmektedir. Bu görüs tamamen yanlistir. Nükleer santralin yakit maliyeti fosil yakitlardan daha ucuz olmakla beraber 1000 MW’lik bir nükleer santralin yapim maliyeti 3.5 milyar dolar mertebesinde; buna karsilik ayni güçte bir dogal gaz çevrim santralinin maliyeti ise 750 milyon dolar mertebesindedir. Bir nükleer santral en az 6 yilda kurulabilmekte, dogalgaz santrali ise 1.5 yilda kurulmaktadir. Aradaki maliyet farki 2.75 milyar dolardir ki, bu meblagin yillik faizi ile dogalgaz santralinin bir yillik yakit masrafi karsilanabilir. Bu durum, nükleer santralda üretilen elektrigin ucuz oldugu iddiasini çürütmektedir. Dogalgaz santrali ile nükleer santralin her ikisi de yakit bakimindan disa bagimli olmalarina karsilik, nükleer yakit sadece birkaç ülkenin tekelindedir ve çok siki denetime tabidir. Oysa dogalgaz temini için Türki cumhuriyetlerin yanisira Iran, Körfez ülkeleri, Libya gibi seçenekler mevcuttur ve dolayisiyla saglanmasi çok daha kolaydir.
Nükleer santralin kaza orani istatistik olarak öbür elektrik santrallarina göre daha azdir; ne var ki, bir nükleer santral kazasinin sonucu bir bölgeyi haritadan silecek kadar vahimdir.
Bütün bu saydigimiz dezavantajlara karsin ülkenin acil bir elektrik açigi da yokken neden nükleer santral konusu sürekli dayatilmaktadir?
Fizyon reaksiyonuna göre çalisan nükleer santrallar ömürlerini tamamlamis ve artik demode olmuslardir. Bugün gelecegin enerji sorununu kökten halledecek, az riskli ve çok ucuz enerji üretecek füzyon reaktörleri üzerinde arastirmalar yogunlasmistir. Bu arastirmalara finansal katki saglamak üzere eski tip santrallari gelismekte olan ülkelere satmak için türlü çareye basvurulmaktadir. Ayrica, geri kalmis bir ülkeye yapilan 3.5 milyar dolarlik bir yatirimda en az 250 milyon dolar komisyon, provizyon ve “belgesi olmayan borç” gibi ödemeler sözkonusu olacaktir ki, bu büyük meblag birçok kimsenin istahini kabartmakta ve heyecan uyandirmaktadir. Bazi “dernek”lerin son günlerde birdenbire nükleerci kesilmesinin ardinda da bu heyecan yatiyor olabilir. Elektrik fazlamiz olmasina karsin son zamanlarda sik sik yapilan elektrik kesintileri de bu baglamda bir taktik izlenimi vermektedir.
Nükleer santral kurulmadigi takdirde karanlikta kalacagiz diye ülkeyi ayaga kaldiranlar, Bursa için planlanan, 2 yildan beri finansmani hazir bekleyen ve 800 milyon dolara malolacak olan 1.350 MW gücündeki dogalgaz çevrim santralinin neden savsaklandigini sormalidirlar. Bu santral kurulmus olsaydi 10 milyar KWh elektrik üretecek ve ülkenin elektrik kapasitesi %6.5 artacakti. Bu örnek, bizce “karanlikta kalacagiz” yaygaralarinin asil amacinin elektrik üretmek degil, nükleer santral kurmak oldugunu gayet açik biçimde ortaya koymaktadir.
Nadir Ergenekon, Cumhuriyet, Arada Bir kösesi, 11 Subat ’95
——————————————————————————————————————————-
NÜKLEER SANTRAL YAPILMALI
‘Nükleer santral Türkiye için zorunluluk oldu’
Ankara Ticaret Odasının (ATO) hazırladığı “Nükleer Enerjide Acil Durum†konulu raporda, Türkiye için nükleer santralın tercih değil, zorunluluk haline geldiği öne sürüldü.
Rapora göre, 2007 mart ayı itibariyle, dünyada 31 ülkede ticari olarak işletilmekte olan 435 nükleer santral bulunuyor, 30 nükleer santral inşaatı da devam ediyor. İşletilmekte olan nükleer enerji, dünya elektrik talebinin yaklaşık yüzde 16’sını karşılıyor. Türkiye elektriğin yüzde 46,6’sını yerli, yüzde 53,4’ünü ithal kaynaklardan elde ediyor. Türkiye artan talebi karşılamak için her yıl 12-13 milyar kilovat saatlik elektrik üretmek zorunda. Raporda, ülkenin yüzde 70 oranında dışa bağımlılığı da dikkate alındığında nükleer santral kurmanın, tercih değil zorunluluk haline geldiği öne sürüldü.
ATO’nun Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı verilerinden yararlanarak hazırladığı rapora göre, 2007 Mart ayı itibariyle, dünyada 31 ülkede ticari olarak işletilmekte olan 435 nükleer santral bulunuyor.
Hindistan’da 7, Rusya’da 5, Çin’de 5, Bulgaristan’da 2, Tayvan’da 2, Ukrayna’da 2, Arjantin, Finlandiya, İran, Japonya, Kore, Pakistan ve Romanya’da birer adet olmak üzere toplam 30 nükleer santral inşaatı da devam ediyor.
Dünyada işletilmekte olan nükleer santrallerin toplam kapasitesi 368 bin 744 MWe (megavat elektrik gücü). Nükleer enerji, dünya elektrik talebinin yaklaşık yüzde 16’sını karşılıyor. Bir başka ifade ile dünya üzerinde her 6 ampulden biri nükleer enerji ile yanıyor.
Nükleer santral sayısında, ABD başı çekiyor. 103 nükleer santrali bulunan ABD’yi 59 santral ile Fransa izliyor. 55 santral ile Japonya üçüncü, 31 santral ile Rusya dördüncü sırada bulunuyor.
Türkiye’de ise 5 MW ve 250 KW gücünde iki adet araştırma reaktörü bulunuyor. İlkini TAEK ile Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi, ikincisini ise İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü işletiyor.
FRANSA’DA ELEKTRİÄžİN YÜZDE 78,5’İ NÜKLEERDEN
2005 yılı rakamlarına göre, nükleer santral bulunan ülkelerde nükleer enerjinin elektrik üretimi içindeki payı, Fransa’da yüzde 78,5, Litvanya’da yüzde 69,6, Slovakya’da yüzde 56,1, Belçika’da yüzde 55,6, Ukrayna’da ise yüzde 48,5.
Diğer bazı ülkelerde nükleer enerjinin elektrik üretimi içindeki payı şöyle:
“İsveç’te yüzde 44,9, Kore’de yüzde 44,7, Bulgaristan’da yüzde 44,1, Ermenistan’da yüzde 42,7, Slovenya’da yüzde 42,4, Macaristan’da yüzde 37,2, Finlandiya’da yüzde 32,9, İsviçre’de yüzde 32,1, Almanya’da yüzde 31,1, Çek Cumhuriyeti’nde yüzde 30,5, Japonya’da yüzde 29,3, İngiltere’de yüzde 19,9, İspanya’da yüzde 19,6, ABD’de yüzde 19,3, Rusya’da yüzde 15,8, Kanada’da yüzde 14,6, Romanya’da yüzde 8,6, Arjantin’de yüzde 6,9, Güney Afrika’da yüzde 5,5, Meksika’da yüzde 5, Hollanda’da yüzde 3,9, Hindistan ve Pakistan’da yüzde 2,8, Brezilya’da yüzde 2,5 ve Çin’de yüzde 2.â€
Fransa, toplam elektrik üretiminin yüzde 78,5’ini nükleer enerjiden sağlarken, aynı zamanda nükleer enerjiye dayalı bir enerji ihracatçısı konumuna geldi.
TÜRKİYE’NİN ÇEVRESİ NÜKLEER SANTRALLERLE DOLU
Çernobil nükleer santral kazasının da etkisiyle Türkiye’de bazı çevreler nükleer santral yapımına karşı çıkıyor. Oysa, Türkiye’nin etrafı nükleer santraller ile çevrili. Türkiye’ye 16 kilometre uzaklıktaki sınır komşusu Ermenistan’da, Uluslararası Atom Enerji Ajansı’nın standartlarına göre güvenlik açısından son sırayı alan Metsamor Nükleer Santrali bulunuyor.
Bir diğer sınır komşusu Bulgaristan’da ise 2 adet nükleer santral faaliyet gösteriyor. Bulgaristan’da 2 adet, İran’da ise 1 adet nükleer santral yapımı sürüyor.
TÜRKİYE’DE 9 BİN TON URANYUM, 380 BİN TON TORYUM REZERVİ VAR
Nükleer santrallerde ağırlıklı olarak uranyum kullanılıyor. Türkiye’nin 9 bin ton uranyum rezervi bulunuyor. Nükleer hammadde kaynaklarına sahip bölgelerin başında İç Anadolu ve Ege geliyor. Özellikle Manisa-Salihli, Yozgat-Sorgun, Uşak-Fakıllı, Aydın-Demirtepe ve Küçükçavdar sahaları uranyum açısından zengin.
Öte yandan Türkiye, dünyanın ikinci büyük toryum rezervine sahip. Türkiye’nin toplam 380 bin tonluk toryumu bulunuyor. Ekonomik olup olmadığı bugün için sorgulansa bile uranyum ve toryum kaynaklarımızın varlığı gelecekte nükleer enerji kullanımında Türkiye için bir güvence oluşturuyor.
TERCİH DEÄžİL ZORUNLULUK
2006 yılında tüketilen 175,8 milyar kwh elektriğin yüzde 44’ü doğal gazdan, yüzde 25,11’i sudan, yüzde 18,37’si linyitten, yüzde 7,96’sı taş kömüründen, yüzde 3,04’ü fuel oil’den elde edildi. Bir başka ifadeyle 2006’da elektriğin yüzde 46,6’sı yerli, yüzde 53,4’ü ithal kaynaklardan üretildi.
Elektrik talebi yılda ortalama yüzde 8 artan Türkiye, her yıl 12-13 milyar kilovat saatlik elektrik üretimine ihtiyaç duyuyor. Önümüzdeki 15 yıl içinde sadece elektriğe 130 milyar dolarlık yatırım yapılması gerekiyor.
Doğal gazın vanasını büyük ölçüde Rusya elinde tutuyor. Türkiye, 2006 yılında 30,8 milyar metreküp doğal gaz tüketirken, bunun 19,5 milyar metreküpünü (yüzde 64) Rusya’dan, 5,7 milyar metreküpünü İran’dan, 4,2 milyar metreküpünü Cezayir’den, 1,1 milyar metreküpünü Nijerya’dan aldı. Türkiye’de 6,4 milyar metreküplük üretilebilir doğal gaz rezervi bulunurken, 900 bin metreküpü 2006 yılında olmak üzere bugüne kadar toplam 1 milyar metreküp doğal gaz üretildi. 2007 yılında ise 1 milyar 161 milyon metreküp doğal gaz çıkarılması hedefleniyor.
Türkiye enerjide yüzde 70 oranında dışa bağımlı. 2006 yılında enerji ihtiyacını karşılamak için, 28,5 milyon ton petrol, 27,4 milyon ton petrol eşdeğeri doğal gaz, 28,8 milyon ton petrol eşdeğeri kömür ve 9,9 milyon ton petrol eşdeğeri su kullandı.
Rapora göre, Türkiye’nin yüzde 70 oranında dışa bağımlılığı da dikkate alındığında nükleer santral kurmak, tercih değil zorunluluk haline gelmiş bulunuyor.
NÜKLEER ENERJİDE SON DURUM
5654 sayılı Nükleer Güç Santrallerinin Kurulması ve İşletilmesi İle Enerji Satışına İlişkin Yasa Çankaya Köşkü’nden geri döndü. Yasanın üç maddesini veto eden Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, nükleer santral kurulmasına vize veriyor ancak santrali kuracak şirketin yapısı ve denetimine itiraz ediyor. Türkiye’de nükleer santral yapımıyla Koç, Sabancı, Ciner, Doğuş, Zorlu, Ak Enerji, Tefken, Çalık ve Akkök gibi büyük holdinglerin de içinde bulunduğu 18 yerli grup ilgileniyor. Santral yapımıyla ilgilenen firmalar yasanın çıkmasını bekliyor.
Türkiye, 2020 yılına kadar Sinop ve Akkuyu’da 5 bin megavatlık santral kurmayı hedefliyor. Firmaların tekliflerinin 15 yıl boyunca en ucuz elektriği nasıl tedarik edecekleri kriterine göre alınacağı, özel sektörden uygun teklif gelmemesi durumunda nükleer santrali devletin yapacağı belirtiliyor.
Türkiye bugün nükleer santral kurmaya karar verse bile bu santral ancak 9-10 sene sonra üretime girebilecek. Vakit kaybedilmesi halinde nükleer reaktör verecek ülke bulamama gibi bir durum da bulunuyor.
ATO BAŞžKANI AYGÜN
ATO Başkanı Sinan Aygün, dünyada nükleer santrallerden ticari olarak elektrik üretiminin 1950’li yıllarda başladığını hatırlatarak, Türkiye’nin nükleer enerji konusunda “Çernobil sendromu†yaşadığını ve kısır tartışmalarla vakit kaybettiğini iddia etti. Aygün, şunları kaydetti:
“Çernobil sendromu yüzünden nükleer santral kuramadık. Dünya 60 yıl önce nükleer enerjiye yüzünü dönerken, biz sırtımızı döndük. Bugün en yakınımızdaki ülkelerde nükleer santraller bulunuyor. Ayrıca etrafımızda, 2 bine yakın yüzer-gezer nükleer santral var, nükleer denizaltılar var. Gerekli önemler alındığında nükleer enerji güvenli bir enerji türüdür. Türkiye ciddi bir enerji dar boğazı ile karşı karşıya, Önümüzde iki seçenek var. Ya karanlık ya nükleer santral.â€
Düşük oranda zenginleştirilmiş 30 ton uranyum ya da 160 ton doğal uranyumun, 1000 MWe gücünde bir nükleer santralin 1 yıllık enerji üretimini karşılayabildiğine işaret eden Aygün, bunun birkaç kamyonun taşıyabileceği kadar küçük bir yük olduğunu söyledi.
Nükleer santralin küresel ısınmaya karşı da en güçlü önlem olduğunu belirten Aygün, nükleer enerjinin, kömür ve doğal gaz gibi fosil yakıtlı santrallerin neden olduğu sera gazı salınımının belli bir sınırda tutulmasını sağladığını ifade etti. Aygün, nükleer enerjiden elektrik üretiminin, Türkiye ekonomisinin uzun dönemde, elektrik enerjisi üretimindeki fiyat dalgalanmalarından daha az etkilenmesini sağlayacağını da sözlerine ekledi.
İçi Etli Hamur (Kulak Hamuru) : Yumurta, tuz ve suyla sert bir hamur yoğurulur ve pazılara ayrılır. Oklavayla yeterince incelikte açılır ve orta büyüklükte karelere bölünür. Karelerin içine kıyma, soğan, tuz ve karabiberden oluşan karışımdan konur. Üçgen şeklinde katlanarak uzun uçları biraraya getirilir. Katlanan mantılar kaynayan tuzlu suya atılır. Bir iki taşım kaynadıktan sonra pişip pişmediği kontrol edilerek tencerenin altı kapatılır ve yapışmaması için üzerine soğuk su dökülür. İki ayrı tabağa alınan mantılardan birinin üzerine sarımsaklı yoğurt, diğerine de ceviz serpilir. Üzerlerine kızdırılmış tereyağ dökülür.
Sinop Şžehri, Anadolu ‘nun kuzey yönde uç noktası olan İnce Burun ‘a doğu yönde bağlanan Boztepe Burnu berzahında bir kale-şehir olarak kurulmuş ve tarih boyunca doğu yönde gelişmiştir. Tarih boyunca kale dışına pek taşmayan şehir bir liman kenti özelliği taşır. Berzahın kuzey doğusundaki dış liman fırtınalara açık olduğu ve denizcilik bakımından kullanışlı sayılmadığı halde, Antikçağ ‘da daha çok bu limanın kullanıldığı bilinir. Zamanla kum dolan ve kullanılamaz hale gelen bu limanı berzanın güney-doğusundaki iç limana aynı dönemde bir kanal bağlardı. Bu kanal, Selçuklular döneminde kapatılmıştır.
Yarımadanın güney yönündeki içliman ise rüzgarlara kapalı konumuyla ve sakin deniziyle güney Karadeniz ‘in en önemli limanıydı. Bu özellikleri yüzünden “Akdeniz” ismini almıştır. Tarih boyunca işlek bir liman yaşantısı ve tersane faaliyeti bu limanda gerçekleşmiştir. XIX. Yüzyıla kadar tamamen ayakta duran surlardan ise günümüze büyük bir kısmı kalmıştır ve yıkıntılarından rekonstrüksiyonu yapılabilir. Şžehrin gelişimi sürekli olarak doğu yönde, Boztepe Burnuna doğru olurken, kuzeydeki Akliman ve Anadolu yönünde bir kaç azınlık yerleşmesinden başka bir yerleşim olmamıştır. Doğudaki yarımada ise gittikçe sarplaşmakta, Hıdırlık tepesinde 187 metre yüksekliğe ulaşmakta ve nihayet deniz yönünde dik yarlar ile kuşatılmaktadır. Bu durumda şehrin deniz yönünden ve berzahtan zaptedilmesi imkansız olmaktadır.
Antik çağdan beri parlak ve yoğun bir ticari ve kültürel yaşantıya sahip olan Sinop, bu niteliğini Bizans, Selçuklu, Candaroğlu ve Osmanlı yönetimlerinde de sürdürmüş, ayrıca kale ve tersanesi ile bölgenin en önemli askeri üslerinden biri olmuştur. Bu durumunu Sinop Baskını ‘ndan sonra kaybetmeye başlayan kent, sur dışına güneydoğu yönde azınlık yerleşmeleri ile batıya doğru ise yönetim ve eğitim gibi kamu hizmetleri yerleşmesiyle çıkmıştır. Ulaşım şebekesi olarak Antikçağ ‘dan beri geometrik yapısını koruyan Sinop ‘un ulaşım omurgasını, Boyabat yolu ile bu yolun şehir içindeki devamı olan Sakarya, Cumhuriyet ve Fatih caddeleri oluşturur. Bu eksendeki en önemli dikey bağlantı, Valilik ve Belediye önünden geçen Gazi Caddesidir.
Şžehir yerleşiminde, Yeni Mahalle yüksek gelirli memurların, Camikebir Mahallesi zengin tüccar, serbest meslek sahibi ve esnaf ailelerinin, Gelincik Mahallesi ise taşradan yeni gelmiş olanların yerleştikleri alanlardır. Batıda Gelincik, Kuzeydoğuda İncedayı ve Kefevi, doğuda Ada Mahalleri düşük gelirli grupların yerleşim yerleridir.
Sinop Adı Nereden Geliyor
Sinop adının ilk kez nereden türediği ve son biçimini nasıl aldığı üzerinde çok şeyler söylenmiş, değişik görüşler ileri sürülmüştür. Bu söylenti ve yazılı yorumlar zamanla çoğalmış, birkaç harf değişikliği ile birbirine benzer sözcükler ortaya çıkmıştır.
Bu adlar kitaplara, dergilere ve gazetelere geçmiş, halk dilinde de konuşulduğuna göre buraya alacağız. Şžimdi bunların bazılarını sıralayalım:
1. Sinope Irmak Tanrısı Osopos’un güzeller güzeli kızıymış. Rivayete göre mutlu bir hayatı varmış. Birgün Tanrılar Tanrısı Zeus kendisini görmüş ve o anda aşık oluvermiş. Zeus bu, gönlünü kaptırdığını elde etmek için yapmadığı üçkağıtçılık yokmuş . Ama Sinope, Zeus’un bile başını döndürecek bir güzellikteymiş. Eli ayağı, dili dudağı dolaşmış Tanrılar Tanrısının, Sinope’ye aşkına karşılık her istediğini yapacağını söylemiş. Korku içindeki genç kız, kendisine dokunmamasını, kız oğlan kız almak istediğini söylemiş heybetli Zeus’a. Tanrılar Tanrısı, sözüne sadık kalmış ve Sinope’yi alıp en sevdiği yerlerden olan Karadeniz’in cennete benzeyen yemyeşil kıyılarına bırakmış. (Yani bugün Sinop ilimizin bulunduğu yere)
2. Sinop’un ilk kez Hititçe Sinova adı ile anıldığını Hitit kaynaklarından öğreniyoruz.
3. Prof. Yusuf Kemal Tengirşenk’in eşi Nazlı Tengirşenk, Sinop Halkevi yayınlarından Dıranaz dergisinde “American Journal of Phylology” adli, David M. Robinson’ın yapıtından çevirilerinde, Sinop adinin Asurların ay ilâhı olan “Sin”den geldiğini bildirmektedir.
4. Bazı kaynaklar Sinop adının ilk söylenişini Sinavur olarak ileri sürmektedir.
5. M.Ö. 200 yıllarında yaşayan Skymnos, şiirlerinde Sinop adının Sinope adlı bir Amazon kraliçesinin adından geldiğini dile getirir.
6. Suyun göğsü anlamında Farsça (Sine-i âb) dan Sınap şekline çevrilmiş ve böyle konuşulmuş deniliyor.
Yukarıda belirtilen yazılı ya da sözlü görüşlere bakılırsa Sinop adında başta (S) harfi ortaktır. İkinci sırada ortak harf (I) seslisidir. Yalnız birinde (E) seslisi vardır. Üçüncü harf (N) hepsinde yine ortaktır. Diyebiriz ki; öteden beri Sinop adında bu (S=I=N) harfleri bugünkü şekli ile yerlerini korumaktadır. Hemen hepsinde (S-I-N) harflerinin sonunda çeşitli ekler görüyoruz.
Antik Çağda Sinop
Sinop Adı, Antikçağ’da Paphlagonia olarak adlandırılan bölgenin kuzey ucunda Sinop’un saptanabilen en eski adı “Sinope” dir. Bu kelimedeki “Sin” kökü ile Asur-Anadolu ilişkisi, Sinope ile de Yunan ırmak tanrısı Asopos ‘un su perisi kızlarından Sinope kastedilmiştir ki bu da ismin kökenini İyonya’nın bölgedeki kolonizasyonuna bağlamaktadır.
Bir başka fikir de Amazon Kraliçesi Sinova ‘dır ki bu mitin de nereden geldiği belli değildir. Yalnız bu kavmin Anadolulu olduğu inancı vardır. Grek etimolojisine yabancı olan Sin ya da Sind sözcüklerine Yunanistan’ın dışında, Pontus, Doğu Anadolu, İran ve Hindistan ‘da rastlanmaktadır. Bu da Sinope adının yerli Anadolu dillerinden gelmiş olabileceğini göstermektedir. Strabon ise kentin kurucusu olarak Arganotlar’dan Teselya’lı Otolikos ‘u göstermekte ve onun kenti ele geçirerek bir Yunan kolonisi kurduğunu yazmaktadır. Kentin ele geçirilmesi, kolonileştirmeden önce kentte yerli bir halkın yaşadığını ortaya koymaktadır.
Sinop’un tarih öncesi hakkında ilk bilgiler, 1951-1954 yılları arasında, şehir merkezine 14 Km. mesafede yer alan Demirciköy Kocagözhöyük ‘te, Türk Tarih Kurumu adına Ekrem AKURGAL, Afif ERZEN ve Münster Üniversitesinden Ludwıg Budde tarafından yürütülen kazılarda ele geçen arkeolojik malzemelere dayanmaktadır. 1980 ‘li yılların sonuna kadar Sinop ‘un tarih öncesi denildiğinde ilk akla gelen ilk Tunç Çağdan malzeme veren Demirciköy Kocagözhöyük olup bununla sınırlı kalmaktaydı. Ancak Müze Müdürlüğü ‘nün 1987 yılında başlattığı ve 1988-1989 ve 1990 yıllarında da devam eden yüzey araştırmaları Sinop ‘un tarih öncesi bilinmeyen yönlerini önemli ölçüde aydınlatmıştır. Anadolu ‘nun en kuzey noktası olarak bilinen İnce Burun ‘daki fenerin batı kesimlerinde kıyını hemen yamaçlarında ele geçen, kesici, yan kazıyıcı, omurgalı kazıyıcı ve yonga parçaları diye adlandırılan taş aletler Üst Paleolitik çağa (M.Ö. 30.000-10.000) tarihlenmektedir. Müze Müdürlüğünce yürütülen yüzey araştırmasında 44 adet höyük tespit edilmiştir.
Bu höyüklerde ele geçen malzeme incelendiğinde, özellikle sahil şeridine yakın nehir ağızlarında ve nehir vadileri boyunca Kalkolitik Çağ ‘dan (M.Ö. 5.500-3200) itibaren yerleşildiğini ve Tunç Çağı boyunca (M.Ö. 3200-1200) yoğun iskana tabi oldukları görülmektedir.
Sinop Bölgesi yüzey araştırmasında ele geçen buluntular genel olarak Erken Kalkolitik Çağ ‘dan Geç Frig Dönemine kadar tarihlendirilmektedir. Ancak yüzey buluntularına göre tam tarihi süreklilik sağlanamamaktadır. En büyük boşluk Orta Tunç Çağı ile Geç Frig Çağı arasındadır. Araştırma öncesine kadar bilinmeyen Orta Tunç dönemine ait buluntular Gerze Köşk Höyük, Tıngıroğlu Höyük, Emiryayla Maltepe Höyük, Sarımsak Maltepe Höyük, Yaykın Karakumru Tepe ‘de ele geçmiştir. Ancak bölgede Hitit İmparatorluk Çağı ‘na ait tarihlendirilebilecek hiçbir buluntuya rastlanamamıştır. Samsun sahil bölgesinde de Hitit İmparatorluk dönemi malzemesine rastlanamamıştır.
Yapılan yüzey araştırması, bölgede M.Ö. XVIII. Yüzyıl ile M.Ö. VIII. Yüzyıl arasında yerleşim izine rastlanmadığını bu dönemin Sinop için karanlık bir dönem olduğunu ortaya koymuştur. Hitit metinlerinde adı geçen GAŞžKA kavimlerinin bölgede yaşayıp yaşamadıklarını gösteren arkeolojik bir bölge henüz saptanabilmiş değildir. Araştırmanın ortaya koyduğu bir gerçekte Sinop ‘da İlk Tunç yerleşimlerinin büyük bir yangın sonucunda terkedildiği ve bu dönemden itibaren M.Ö. 8. Yüzyıla kadar karanlık bir dönemin başladığıdır.
İ.Ö. VIII. Yüzyılda bölge Miletos başta olmak üzere İonia ‘lıların kolonizasyonuna sahne olmuştur. Bu kolonizasyonun sadece Ege dünyasında artan nüfusu dağıtıp toprak kazanmak olmadığını öncelikle ticari ve ekonomik köşebaşlarının elde tutulmasının hedeflendiği anlaşılır. Özellikle Sinop ‘taki İon kolonizasyonu, Fırat Vadisi ve Mezopotamya ‘ya giden tarihsel yolların başlangıç noktasını tutmak için yapılmıştır. Söz konusu kolonizasyon için ileri sürülen iki ayrı başlangıç tarihinin aydınlatılması da ayrı bir problemdir. Bunlar İ.Ö. 756 ve 636 yıllarıdır. Bu iki tarih arasında çapı belirsiz kalan bir Kimmer istilası vardır. 756’da Trapezus, Kerasus ve Kotyora gibi kolonilerin Sinop’a bağlı olarak kuruldukları düşünülürse, bu tarihten önce Sinop’da bir İon kolonizasyonunun açıkça başladığını kabul etmek gerekir.
Sinop ve civarına yayılan bu Lidya-Kimmer hakimiyetinden sonra Sinop için kesinleşen en önemli olay, 630 yıllarında yapılan ikinci kolonizasyondur. 630 tarihi ile Lidya devletinin Pers kralı Kyrus tarafından 546’da yıkılmasına kadar süren dönem Sinop için yine karanlık kalmaktadır. Perslerin kıyı şehirlerini nasıl idare ettikleri kesin olarak bilinmese de otonom yapılarını korudukları sanılan bu şehirler, Perslerin atadıkları Tiranlar sayesinde imparatorluğa vergi ödüyor olmalılar. İmparator I. Darieios ‘un örgütlenme sistemine göre Sinop bu dönemde Kapadokya satraplığı sınırları içinde daha sonraki bir düzenleme ile de Pontus Kapadokyası denilen kuzey Kapadokya sınırları içinde sayıldı. V. Yüzyıl içlerinde Persler ve güçlü Perikles Atina’sı arasında çekişme konusu olan kıyı kolonileri ile Sinop’da sonunda Perikles yönetimine bağlandı. Bu dönemde parlak ve sikke çeşitliliğinden demokratik bir Grek yönetimine kavuştuğu anlaşılan kent, bu durumunu Euxene’nin Grek şehirlerini Perslere bırakan Antalcidas anlaşmasına kadar korumuştur.
İ.Ö. 350 yılından sonra Kapadokya satrabı olarak tüm Anadolu’yu Persler’den koparmak isteyen ve bir Kapadokya krallığı yaratmayı amaçlayan Datames, Sinop üzerine de yürümüştür.
Makedonya kralı İskender’in Persleri 334 ve 332 de yenmesinden sonra özgürlüğünü kazanacağını uman Sinope, İskender’in bürokrasisinin sert yönetimi altında ezilmiş ve Pers sarayına elçi heyeti göndermiştir. Ancak karşılarına Daarieios yerine İskender çıkmıştır. 5. Teminata bağlı ve güç elde edilen bir serbestlikten sonra Sinope Diadok’ların idaresinde demokratik yapısını sürdürmüştür. Bu dönemde Eumenes’in denetimine giren ve bir otorite boşluğuna düşen yöre, Perslerin eski Kiostiranın torunu Mithridates’in başlattığı Pontus Krallığı döneminde başlıbaşına bir parlak çağın merkezi oldu.
Hellenleşmiş bir Pers kültürü karakterini taşıyan Pontus krallığının geleneği Anadolu hegemonyasını güçlenen Roma karşısında kendine bağlamak amacını taşıyordu.
183 yılında ani bir baskınla Sinope’yi elde eden Pharnakes, kente bağlı kolonilerden Cerasus yakınlarında Pharnace adlı yeni bir Pont kolonisi de kurmuştur. Daha sonra devletin güvenliğini sağlamak için IV. Mithridates merkezi Amasya’dan Sinope’ye nakletmiştir. Tarihe Mithridates Eupator olarak geçen ve “Büyük” ünvanıyla anılan Pontus krallığının son yöneticisi, döneminde başkent Sinope, tarihte en yüksek ve ihtişamlı çağını yaşamıştır. Sinope’de doğan ve şehrin çifte limanını genişleten, surlarla çeviren, stao, agora, gymnasium ve muhteşem bir sarayla şehri donatan Mithridates’in kişiliği, Sinop ve Anadolu Hellenizminin bir sembolü olmuştur.
Pontus hakimiyetinin Roma egemenliği tarafından yıkılmasından sonra Roma’lı kumandan Pompeius’tan itibaren Bithinia ve Pontus eyaletine bağlanan Sinope-Lex Pompeia da belirtildiği gibi birçok eşitlikler kazandı. Bu dönemde kentin ayrı bir tarihinden bahsedilemez. Sinop artık Roma tarihinin içinde anılır. Roma İmparatoru Trajan döneminde Bithinia ve Pontus eyaletinin Senato’dan alınıp İmparatorun yetki alanına bağlanması, Sinop’un sosyal gelişimine yeni ufuklar açmış ve şehre aynı imparatorun ismiyle anılan bir su kemeri yapılmıştır. İ.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasıyla Doğu Roma İdaresine geçen Sinope, Bizans döneminde de giderek azalan bir önemle bölgenin ticari, kültürel ve askeri merkezi olmaya devam etti.
Türk İdaresi Öncesi Dönem
M.Ö. 1000 Yıllarında Sinop
MÖ. 756 yılında Milet’ten ayrılan ve kendilerine yeni bir şehir kurmak isteyen göçmenler buraya gelerek bugünkü Sinop’un ilk temelini atmışlar ve bu şehre Sinope adını vermişlerdir. “Efsaneye göre tanrıça Sinope ırmak tanrısının kızıdır. Zeus Sinope’ye aşık olur. Her dilediğini yerine getireceğine söz verir. Sinope kızlığına dokunmamasını ister. Tanrı yemine bağlı kalarak onu kız bırakır. Bugünkü Sinop’un olduğu yere gelir.”
Daha sonra MÖ. 630 yılında ikinci bir koloni (sömürge, göçmen topluluğu ya da bu topluluğun yerleştiği yer) grubu Sinop’a yerleşmiştir. Şžehrin surlarının büyük bir olasılıkla kolonize (koloniler halinde yaşanan) devirlerde yapıldığı tahmin edilmektedir.
7. yy başlarında Sinop, Anadolu’ya kuzeyden gelen Kimmerlerin, 6. yy ortalarında İran’dan gelen Perslerin istilasına uğramıştır.
Helenistik Dönem
MÖ. 4. yüzyılın birinci yarısında Paflagonya’lılar bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. MÖ. 332 yılında Büyük İskender’in Anadolu’ya girişini fırsat bilen 1. Ariarathes Kapadokya’da bağımsızlığını ilan ederek, Sinop’u da hakimiyetine almış. MÖ. 302 yılında Mitridat Ktistes Paflagonya’da dağınık halde bulunan prenslikleri bir araya getirerek kuvvetli bir devlet (bağımsız bir ülke ile onun yönetiminden oluşan varlık) kurmuştur. Daha sonra ll. Mitridat ve onun oğlu Farnak Sinop’a hakim olmuş. MÖ. 169 yılında devletin başına Mitridat Flapeton geçmiştir. Mitridat Flapaton Sinop’u bayındır (gelişip güzelleşmesi için üzerinde çalışılmış, alt yapıya sahip) hale sokmuş, başkentini Amasya’dan Sinop’a getirmiştir.
Sinop’un parlak dönemi Mitridat Fatpator zamanında olmuştur. Bütün Karadeniz’i hakimiyeti altına alan Mitirdat Romalıları’da Anadolu’dan atarak büyük bir imparatorluk kurmuş, ancak Başkenti Sinop’tan Bergama’ya taşımıştır.
Helenistik dönem Sinop’un en parlak zamanı olup, bu dönemde kültüre büyük önem verilmiştir.
Romalılar Dönemi
MÖ. 70 yılında Roma İmparatorluğu işgal ettiği bu toprakları yeniden tanzim etmiş. Pontus Krallığını Kızılırmak’tan itibaren ikiye bölerek, doğu parçasının idaresini yerli sülalelere vermiş, batı parçasını ise doğrudan doğruya devletin eyaleti haline getirmiştir.
Sinop’un Roma idaresine geçmesi tarihte önemli bir dönüm noktasıdır. Bilhassa (her şeyden önce, başta) Cesar zamanında şehre maddi yardımlardan başka, yeni Roma kolonileri gönderilmiş ve genişleyip büyümesi sağlanmıştır.
Bizans Devri
Bizans devri konusunda Sinop için bilgiler yok denecek kadar azdır. Genç Pliny’nin Trajan’a yazdığı bir mektuptan Sinop’ta çok sayıda Hıristiyan’ın yaşadığı anlaşılmaktadır. İdari olarak Armeniakon ve Pontus themalarında dinsel olarak da Hellenpotos metropolitliğine bağlı olarak gösterilen Sinop’ta günümüzde harabeleri bulunan Balatlar Manastır Kilisesi’nin VI. Yüzyılda yapıldığı sanılır. Bizans devrinde gittikçe askeri bir yapı kazanan Sinop’un kale içine çekildiği ve tarih boyunca gelişmiş bulunan ticaret ve kültürünün dinsel bazı olaylar nedeniyle gerilediği sanılmaktadır. Justinianos zamanında Sinop’un kaleler, su yolları, köprüler ve kiliselerle geliştirildiği fakat kısa süre sonra ortaya çıkan Arap istilalarının bu gelişmeyi durdurduğu anlaşılır.
İkonoklasm devrinde Sinop’un dinsel ve sivil yapılarının tahrip edildiği, Karadeniz’de gelen Varegler’in Sinop’u yıktıkları da bilinir.
İstanbul’un Latinler istila edilmesinden sonra I. Andronikos’un torunları büyük Komnenoslu Aleksios ve David idaresinde Karadeniz’in güneydoğu kıyısında Trabzon Rum Devleti kurulmuştu. Buradan David, sahil boyunca ilerleyerek Sinop’u işgal etti ve sonunda Paplagonya ve Karadeniz Ereğlisi’ni de hakimiyeti altına aldı. Bizans ağırlık merkezinin bu dönemde Anadolu’ya kayması eski Bizans-Selçuklu çekişmesini keskinleştirmişti. Bu durum Selçuklular’ın Karadeniz’de bir limana sahip olmalarına engel oluyordu.
Sinop ve çevresi 1214 yılında Selçuklu hakimiyetine geçtikten sonra Hıristiyan kültür yaşamı yoğun bir şekilde sürdü. Osmanlılar zamanında şehrin surları dışında batıda Akliman, doğuda Hıdırlık yamaçlarında yoğunlaşan Hıristiyan Ortodoks Rum ve az sayıda Ermeni yerleşimi vardır. Osmanlı kayıtlarında bunların kilise ve vakıflarına ait sayısız kaynak vardır.
Türk İdaresi Dönemi
Sinop’un Fethi ve Selçuklular Dönemi
Türklerin Anadolu’ya girdikten sonra ilgilendikleri yerler arasında Paflagonya ve Sinop civarı da vardır. 1085 yılında Süleymanşah’ın komutanlarından Karatekin’in Sinop’u Bizanslılardan aldığından bahsedilir. Ertesi yıl Bizanslılar, Sinop’u kurtarmak için Konstantin Dalassenos komutasında bir donanma gönderdiler. Bu sırada İzmir Bey’i Çaka’nın Bizans topraklarına karşı giriştiği saldırılar sırasında Bizanslı komutan Nikephoros’un yenilgiye uğraması Bizanslıları zor durumda bıraktığından Konstantin Dalassenos’u geri çağırdılar. Pekar bu sırada Bizanslıların Sinop’a tekrar sahip çıkmaları Büyük Selçuklular ile Anadolu Selçukluları arasındaki siyasi çekişmeler yüzünden olmuştur.
1176 Miryokephalon zaferinden sonra Türklerin Bizanslıları Anadolu’nun büyük bir kısmından atabildikleri anlaşılmaktadır. İbn-î Bibi’deki kayıtlardan anlaşıldığına göre Paflagonya bölgesinin fatihleri, başarılarına karşılık olarak Selçuklu Sultanları tarafından ikta olarak verilen Kastamonu yöresinin sahipleri ve Bizanslılara karşı yürütülen mücadelenin lideri olan Çoban ailesidir. Güçlü bir yönetimle Selçuklular’ın sonuna kadar Kastamonu ve civarını elinde tutan bu aile ile Sinop’un birkaç kez Türkler tarafından fethedilmesi arasında ilişkiler vardır.
Sinop’un Bizans yönetiminde bulunduğu sıralarda Kırım’a gitmek isteyen Selçuklu tacirleri burada gemiye binmek suretiyle Sinop Limanı’ndan faydalanıyorlardı. IV. Haçlı Seferi sırasında Haçlılar, 1204 de İstanbul’u ele geçirip bir Latin Devleti kurunca İmparatorun damadı Theodoros Lascaris’in kurduğu İznik Bizans Devleti ve yine Komnenos hanedanından Aleksios ve David Komnenos kardeşlerin Trabzon’da kurdukları Trabzon Rum Devleti oluştu. Bu üçe bölünmüş Bizans mirası karşısında Anadolu’yu Selçuklu Devleti ikinci planda bir kara devleti haline geliyordu. Oysa Anadolu Selçuklularının Kırım ticaretini geliştirebilmeleri ve Karadeniz’de Hıristiyan güçlerine karşı koyabilmeleri için Sinop gibi ticari ve askeri bir limana ihtiyaçları vardı. Bu sırada David Komnenos, kıyı şeridi boyunca ilerleyerek Sinop ve Ereğli’yi aldı. İznik devleti ile çatışmaya girdi. Bu durumda Selçuklu Sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev ile anlaşan Laskarisler, David Komnenos’u geri çekilmeye zorladılar. Fakat kendi güvenliklerini düşünen Selçuklular, Karadeniz’de üçüncü bir güç olarak ortaya çıkmak isteyince gözlerini ilk olarak Sinop’a diktiler. Kardeşiyle olan taht kavgasını halleden I. İzzeddin Keykavus, o sırada Trabzon Rum İmparatoru I. Aleksios Komnenos’un Canik tekfuru Kir Aleksi tarafından idare edilen ve yöre halkına çeşitli zulüm ve yağmalar yapan bu valinin idaresindeki Sinop’a yürüdü.
Şžehrin zaptının zor olduğu bilindiğinden muhasaraya ve ablukaya karar verildi ve sultan, vilayet beylerini savaşa çağırdı. Olaydan habersiz olan Kir Aleksi bu sırada Sinop dışında avlanıyordu. Ordudan çıkarılan bir müfrezenin Kir Aleksi’yi yakalayıp sultanın önüne çıkartması olayları hızla geliştirdi.
Kalenin önüne getirilen tekfura karşılık şehrin teslim edilmeyeceğini söyleyen Sinop’luların daha sonra fikirlerini değiştirerek şehri kansız olarak Selçuklulara bırakmaları bir sürpriz olmuştur. Bu olaydan sonra yapılan anlaşmayla Aleksi yıllık vergiye bağlandı ve adamlarıyla birlikte Canik’e gönderildi. (1214) Şžehirde kalmak isteyenler serbest bırakıldı. Şžehir tekrar düzenlendi, Kiliseler Camiye çevrildi. Bir medrese yapıldı, kale tamir edildi, tapu defterleri düzenlendi. Şžehre Çepni oymaklarından boylar yerleştirildi. Sultan sefere katılan beylerden Simre Valisi Bedrüddin Ebu Bekir’i Sinop Valisi ve komutanı olarak bıraktıktan sonra Sivas’a döndü. İbn Said el Magribi, Sinop Limanı’nda Konya Sultanına ait donanmanın bulunduğunu, çam ormanlarıyla kaplı Kastamonu ve Amasya dağlarından kesilen kerestenin su yolu ile Sinop Darüs Sın’a’sında (tersane) gemi inşaası için nakledildiğini belirtir. Kısa sürede oluşturulan bu donanma ile fethin ardından Soğdak seferi yapılır. Soğdak ve civarına Ruslar egemen olmuşlardı. Ruslar bu bölgede Selçuklu korumasını kabul etmişlerdi. Soğdak’a bir Türk Garnizonu yerleştirilerek camii yapıldı.(1225) Sinop’tan yapılan bu sefer Sinop’un üs olarak o dönemdeki gücünü gösterir.
Pervaneoğulları Dönemi
1243 Kösedağı yenilgisinden sonra Moğol kontrolüne giren ve hızla zayıflayan Anadolu Selçuklu hakimiyetinin bu durumu karşısında Trabzon Rumlarının Sinop’u 1259’da tekrar işgal ettikleri anlaşılmaktadır. Moğollara karşı izlediği bağlılık politikası sayesinde devlete hakim olan Pervane Müinüddin Süleyman 1259’dan beri Trabzon Rum yönetiminin elinde bulunan Sinop’un geri alınması isteğini yasallaştırmıştır. Bu durumda kısa sürede Selçuklular’ın eline düşen şehirde kilise olarak kullanılmakta olan Cami-i Kebir tekrar camiye dönüştürüldü. Pervane olayı kutlamak için bunun yanına bir medrese yaptırdı. Şžehrin düşmesi 1262 yılının yaz aylarına rastlar. Pervaneoğulları yönetiminde Karamanoğulları 1276’da Konya üzerine yürüdükleri zaman Rumlar, yine fırsat bilerek asker ve silah dolu gemilerle Sinop’a hücum edince sahil kumanda Tayboğa liderliğindeki Çepni oymakları saldırıyı püskürtmüşlerdir. Selçuklu Devleti’nin sonlarına doğru ise Kırım’da bulunan II. İzzeddin Keykavus’un oğlu Rükneddin Geyûmers’in bir ara Sinop valisi olarak görünmesi, Pervaneoğulları hakimiyetinin bir beylik kuvvetinde olmadığını düşündürür. Pervane’nin idamından sonra Sinop’ta bulunan oğlu Muinüddün Mehmed, yöreye hakim olmuş 1297 yılında ölümüne kadar çevresine zalim davranmıştır. Mehmed’in ölümünden sonra yerine Müinüdden Süleyman Pervane’nin diğer oğlu Ali’nin oğlu Mühezzübiddin Mesud geçmiştir.
Mesud zamanındaki en önemli olay Sinop’ta Cenevizlilerin bir konsolosluklarının açılmış olmasıdır. Bu sırada bir Ceneviz donanmasının Sinop’a baskın yaparak Mesud’u kaçırması ve fidye karşılığında serbest bırakması Cenevizliler ve Türkler arasında Karadeniz ticareti konusunda rekabet yaşandığını gösterir. Bu devirde Anadolu’dan geçmesi gereken ticaret yolunun boğazlara aktarılması Sinop ve Samsun Limanlarının ticaretine büyük zarar vermiştir ve Gazi Çelebi’nin XIV. Yüzyılın başlarında Cenevizlilere karşı korsanlığa girişmesinin başlıca nedeni olmuştur. Gazi Çelebi’nin babası Mesud’un son Selçuklu Sultanı mı? Yoksa Pervaneoğlu Mesud mu olduğu fikri tartışma konusu olmakla birlikte bu kişinin Pervaneoğlu olduğu kabul edilmiştir.
Gazi Çelebi’nin erkek evladı olmadığından ölümünde kızı bir süre babasının yönetimini ele almış, hatta bu yüzden Sinop’a bir ara “hatun ili” denmiştir. O sırada Kastamonu’da Candaroğlu Süleyman Trabzon Rumlarının şehri işgal edeceği gerekçesiyle Sinop’u Candaroğlu beyliğine katmıştır. (1323) Buraya vali olarak oğlu I. İbrahim Bey’i göndermiştir.
Pervaneoğulları Beyliği
Anadolu Selçuklulari’nin dagilmasi sirasinda Sinop’ta Pervâne Muineddin Süleyman’in oglu Mehmet tarafindan kurulan beyligin adidir.
Sinop, 1214’te Trabzon Rum Imparatorlugu’ndan alinmis önemli bir deniz üssü ve ticaret iskelesi idi. Anadolu Selçuklulari’nin iç karisikliklari sirasinda Trabzon Rum Imparatoru tarafindan geri alinmis ve kendi topraklarina dahil edilmistir (1259). Pervâne, Ilhanli hükümdari Abaka Han’dan izin alarak Sinop’u ele geçirmek için faaliyete giristi. Yaklasik bir yil karadan denizden kusattigi sehri 1266’da zaptetti. Böylece Selçuklular’in Karadeniz’deki ticaret kapisi olan Sinop, Muineddin Süleyman’a ikta olarak verilmis ve yine onun istegi üzerine kendisine temlik edilmistir.
Sinop’un fethi ve Pervane’ye temlik edilmesi, Sultan Rükneddin Kiliç Arslan ile onun arasinin açilmasina sebep oldu. 1266’da Selçuklu sultaninin Pervane’nin Mogollar tarafindan tahrikiyle öldürülmesinden sonra, Selçuklu Devleti’nin idaresinde Pervane’ye ortak kalmadi. Selçuklu Devleti’nde nâibu’s-sultan olan Pervâne, devamli bir sekilde merkezde bulundugundan bizzat Sinop’ta ikamet edememekteydi. Bu sebeple oglu Muinüddin Mehmed’i malikanesi olan Sinop’a gönderdi. Pervane Süleyman, 1277’de Ilhanli hükümdari Abaka Han tarafindan öldürülünce oglu Mehmed istiklâlini ilan ederek Sinop’ta Pervaneogullari adi ile kisa süre devam den beyligi kurmus oldu.
Muinüddin Mehmed yaklasik yirmi yil beyligin idaresini elinde tuttu.
Muinüddin Mehmed, Mogollar ile iyi geçinmek zorunda kaldi ve onlarin verdigi devlet islerinde görev yapti. Bu sirada halki agir vergilerle ezen Mehmet Bey, Mogollar’a karsi bir hareketin hazirliklari içindeyken hastalanarak öldü. Bundan sonra beyligin idaresi Pervane Süleyman’in torunu Mühezzibüddin Mesud tarafindan yürütüldü. Mesud Bey, Mogollar’la iyi iliskilerde bulunarak herhangi bir tehlikenin gelmesini önledi. Ayrica devletin sinirlarini genisleterek Bafra ve Samsun’u ele geçirdi. Mesud Bey, Sinop’ta ticarî koloni bulunduran Cenevizliler tarafindan ticarî bir anlasmazlik sebebiyle ani bir baskinla esir edilerek Ceneviz müstemlekesi olan Kefe’ye götürüldü. Ancak çok agir bir fidye ödemek suretiyle tekrar Sinop’a döndü (1298). Bundan iki sene sonra vefat eden Mesud Bey’in yerine oglu Gazi Çelebi, Sinop emiri oldu (1300). Donanmaya önem veren Gazi Çelebi, önce Trabzon Rum Imparatoru ile anlasarak Kirim ve Kefe taraflarina sefer düzenledi ve bir Ceneviz donanmasini Kefe yakinlarinda maglup etti (1313). Daha sonra da Trabzon’a karsi hücuma geçti (1319). Cenevizliler’in 1322’de Sinop’a karsi giristikleri saldiriyi basariyla püskürttü. Gazi Çelebi’nin erkek evladi olmadigi için Kastamonu beyi olan Candaroglu Süleyman Pasa’nin hakimiyetini tanidi. 1322’de vefati üzerine bir ara kizi Sinop’ta beylik etmis ve bu sebeple Sinop’a Hatuneli adi da verilmistir. Daha sonra Candaroglu Süleyman Pasa tarafindan ilhak edildi. Böylece Pervaneogullari Beyligi, Candarogullari Beyligi’nin topraklarina katildi.
Sinop’ta Pervane Süeyman tarafindan 666 (1267-1268)da yaptirilan Ulu Cami en önemli mabedler arasindadir. Yine Pervane Süleyman Medresesi ve Pervane türbesi, Pervaneogullari Beyligi devrinden kalma mimarî eserlerdir.
Candaroğlu-İsfendiyaroğulları Beyliği Dönemi
Sinop’un Osmanlılara kadar tarihi tamamen Candaroğlu Beyliği’nin gelişimi içinde kaldığından bu beyliğin tarihine ve olaylarına bakmak gerekir. Selçuklu hanedanının taht kavgalarına karşı İlhanlı hükümdarı Geyhatu’nun Anadolu’ya gönderdiği yardımcı kuvvetler arasında Şžemseddin Yaman Candar komutasında bir kuvvetin olduğu ve mücadeledeki hizmetine karşılık olarak Geyhatu tarafından kendisine Osmanlı tahrir defterlerinde Eflagunlu şeklinde geçen Eflani’nin verilmiş olduğu kaydedilmektedir. Ölümünden sonra oğlu Süleyman Bey Eflani’de beyliğin başına geçmiş, Kastamonu ve Safranbolu’yu alarak hakimiyetini genişletmiştir. Bu arada beyliğin merkezini Kastamonu’ya nakletmiştir.
1323 yılında Sinop’u da topraklarına katan Süleyman Bey şehrin yönetimini oğlu İbrahim Bey’e vermiştir. Sinop’un alınmasıyla Candaroğlu Beyliği Karadeniz’de Ceneviz ticaretine rakip olarak çıkmıştır. 1341’de Süleyman Bey’in yerine tahta oturan oğlu I. İbrahim Bey hakkında eldeki tek belge, h.742/1341 tarihli Sinop’ta kendisi tarafından yaptırılan camiinin kitabesidir. İbrahim Bey zamanında Candaroğlu donanması düşmanlara karşı gelebilecek güçtedir. İbrahim Bey’den sonra iktidara Yakub Bey’in geçtiği hakkında bilgiler varsa da kaynaklar açık bir bilgi vermezler.
H.747/1346-1361 tarihleri arasında hüküm sürdüğü sanılan Adil Bey’in beylikte kaldığı süre kesinlik kazanmamıştır. Venediklilerin iki müşavirle ve oniki üyeli meclis yardımıyla bir konsolos tarafından idare edilen ticaret kolonisinin de ilk faaliyetleri bu tarihlere rastlar. Adil Bey’den sonra yerine “kötürüm” sıfatıyla tanınan oğlu Celaleddin Beyazit Bey geçmiştir.
H.787/1385 yılında ölen Kötürüm Beyazıt yerine İsfendiyar Bey geçti. Bu dönemden sonra Candaroğlu Beyliği hanedanı Kastamonu ve Sinop’ta ayrı ayrı hüküm süren beyler olarak ikiye ayrılmıştır. Sinop’ta hükümdarlık yapan beyler İsfendiyar Bey’den geldikleri için hanedanın Sinop koluna “İsfendiyaroğulları” denmiştir. Yıldırım Beyazıt döneminde Osmanlılara karşı Karamanoğulları’nın kurduğu ittifaka Kötürüm Beyazıt’ın oğlu Süleyman Bey de katılmıştır. Bunun üzerine Yıldırım Beyazıt Kastamonu’da hüküm süren Süleyman Bey’in üzerine yürüdü ve H.794/1392 yılında yapılan savaşta Süleyman Bey yenildi. Bu sırada Yıldırım Beyazıt Sinop’u da kuşatmış ancak alamamıştır. Süleyman Bey’in ölümünden sonra Sinop’tan ibaret olan Candaroğlu topraklarına İsfendiyar Bey hükümdar oldu. Yıldırım Beyazıt’ın 1402’de Ankara yenilgisinden sonra Candaroğulları’nın eski topraklarının yanı sıra Kastamonu, Çankırı ve Kalecik de Timur tarafından İsfendiyaroğlu yönetimine bırakıldı. I. Mehmet Devri’nde İsfendiyar Bey’in oğlu Kasım, Kastamonu ve çevresinin kendisine verilmesi için Osmanlı Padişahının yardımını istedi. İsfendiyar Bey Sinop’a çekilerek topraklarını Osmanlılara bıraktı. I. Mehmet, bu toprakların yönetimini Kasım Bey’e verdi. II. Murat ise 1425 yılında İsfendiyar Bey’in oğulları ile kız kardeşlerini evlendirerek İsfendiyaroğlu mirası üzerinde kuvvetli haklar elde etti. Bu sırada İbrahim Bey ile Selçuk Hatun, Kasım Bey ile de Sultan Hatun evlenmişlerdir.
Mezar kitabesine göre H. 842/1439 yılında ölen İsfendiyar Bey’in yerine II. İbrahim Bey geçti. H.847/1443 yılına kadar tahtta kalan İbrahim Bey mezar kitabesine göre Sinop’ta ölmüştür. Yerine geçen oğlu İsmail Bey İstanbul’un Osmanlılar tarafından muharasına ordu ile katılmak zorunda kalmıştır.
Özellikle ipek yolu üzerinde bulunan İsfendiyaroğulları ülkesini ele geçirmek ve böylece batı seferiyle uğraşırken tüm kuzey Anadolu’daki beylik ve devletleri fethetmek isteyen Fatih Sultan Mehmet’in ilk hedefi Sinop oldu. Fatih Sultan Mehmet Kastamonu’ya gelerek ordugahını kurdu ve Mahmut Paşa’yı Sinop’a gönderdi. Bu sırada donanma da Sinop Limanı’na girdi. Sinop karadan ve denizden kuşatıldı. Mahmut Paşa İsmail Bey’e bir mektup göndererek kaleyi teslim ettiği takdirde kendisine Anadolu’da istediği yerin yurtluk olarak verileceğini bildirdi. Teklifi kabul eden İsmail Bey 1461 Mayıs ayında şehri Osmanlılara teslim etti. Daha sonra İsmail Bey’in Anadolu’da kalması mahsurlu görülerek Filibe’de dirlik verildi. İsmail Bey burada 1479 yılında öldü.
Candaroğlu Beyliği döneminden önemli bir belge, 1331-32 kışında I. Süleyman Bey’in hükümdarlığı sırasında büyük İslam seyyahı İbn-i Batutan’ın şehre geldiğinde aldığı gözlemlerdir. Burası kalabalık bir şehir olup, savunma bakımından iyi imkanlara sahiptir. Şžehrin doğu tarafı hariç her tarafı denizle çevrilidir. Şžehrin tek kapısı vardır o da doğudadır. Belde hakiminin izni olmadan kimse oradan içeri giremez. En çok üzüm ve incir yetişir. Sinop Camii en güzel camilerinden biridir. Sinop Candaroğlu idaresinde iken şehri gören Clavijo ve Pero Tafur’un verdikleri bilgiler genel mahiyette kalır.
Osmanlı Dönemi
Sinop’un fethi ile İsfendiyar tersanesi de Osmanlılar’a geçti ve burası Gelibolu ile devletin başlıca üslerinden biri oldu. İdari bakımdan Kastamonu sancağına bağlanan Sinop, Kırım ve Karadeniz’e yapılan seferlerde üs hizmetini gördü. Osmanlı yönetiminde Sinop, XVI. Yüzyılda Celali ve Suhte ayaklanmaları sırasında zorluklarla karşılaştı. 1614’de Kazaklar Sinop’a saldırdı. Karadeniz muhafızı İbrahim Paşa baskınla Kazaklar’ı bozguna uğrattı. Sinop’a yönelik kazak saldırıları ancak IV. Murat döneminde durdurulabildi.
XVIII. Yüzyıl sonlarında Rusların Kırım’ı işgalleri sırasında Sinop’ta tersanenin yoğun olarak gemi yapımında çalıştığını Osmanlı arşivlerinden öğrenmekteyiz. II. Mahmut devrinin ilk yıllarında tüm imparatorlukta olduğu gibi ayanların güçlenmesi nedeniyle ortaya çıkan isyanları devleti güçlükle önlediği anlaşılır. 1827 – 1828 Osmanlı-Rus savaşlarında Sinop kalesine asker gönderilmiş, Sinop ayanı Kavizade Hüseyin Bey kale muhafızı olarak atanmıştır. 1853 yılında Rus donanması tarafından yapılan Sinop baskını Osmanlı Devleti ve müttefikleri ile Rusya arasında Kırım savaşının başlamasına neden olmuş, bu da Sinop’un gelişmesinde dönüm noktası olmuştur. Sinop baskını nedeniyle gerçekleşen Kırım savaşı sonrasında Sinop sancağına Kafkaslardan muhacir geldiği de bilinir. Bu savaştan sonra imzalanan Paris Anlaşmasına göre tarafsız bölge haline getirilen Karadeniz’de Osmanlı Devleti ve Rusya ne tersane ne de donanma bulundurmayacaklardı. İki devlette kıyılarda güvenliğin korunması gerekli olduğundan savaş gemilerinin sayısını aralarında özel bir anlaşmayla kararlaştıracaklardı. Bu anlaşmadan sonra Sinop’ta ufak çapta da olsa tersane faaliyetinin olduğu anlaşılmaktadır.
Bu baskından ve savaştan sonra askeri bir tersane şehri olmaktan çıkan Sinop, II. Abdülhamit döneminde suçluların alıkonulduğu iç kaledeki hapishanesiyle ünlenmiştir. 93 Harbi sırasında Sinop Limanı’nın tahkim edildiği ve gece girişinin yasaklandığı bilinir.
Osmanlı Dönemi’nde Sinop’ta Nüfus ve Ekonomik Yaşam
Şžehrin Osmanlı sistemi içinde asıl önemi ticari ve askeri gemi yapımından ve kerestecilikten ileri gelmiştir. XVII. Yüzyıl ortalarında Sinop’un kale içinde ve dışında 24 mahallesi vardı. Hıristiyan mahalleleri deniz kıyısında bulunurdu. Bir bölümü kale onarımıyla görevli olduklarından haraç vermezdi. 1582 de 3000-5000 arasında olduğu tahmin edilen kent nüfusu, 1783 de 15000 e kadar yükselmiştir.
Sinop kentinin ekonomik açıdan tarih boyunca ve özellikle XII. Yüzyılda zayıf olmasının başlıca nedeni bir liman kenti olan Sinop’un arkasındaki yüksek dağ sıralarının karayolu ulaşımını engellemesi olmuştur. Kereste üretimi de orman tahribatı nedeniyle Ayancık’a kaymıştır. Ayrıca şehri tümüyle harap eden büyük yangınların şehrin gelişimini engellediği görülmüştür. Bu yangınlar içinde 1917 ve 1946 yangınları önemlidir.
Milli Mücadele Dönemi
Ülkemizin dört bir taraftan işgali ve azınlıkların zararlı çalışmalarından Sinop da nasibini almıştır. Samsun merkezi ayrılıkçı Rum Müdafaa-i Meşrufa Cemiyeti’nin Sinop’ta bir şubesi vardı. Bağımsız bir Rum Pontus Devleti kurmayı amaçlayan ayrılıkçı çeteler, zaman zaman Sinop yörelerine de sarkıyor, Müslüman köyleri basıyor halkı yıldırmaya çalışıyordu. Üçüncü Ordu Müfettişliği’ne ve Anadolu’da Milli Mücadeleyi başlatma görevine atanan Mustafa Kemal, 18 Mayıs 1919 günü Sinop Limanı’na uğramış, Sinop Askerlik Şžubesi Başkanı’nı gemiye çağırıp, gerekli emirleri vermiş ve kara yolunun uygun olmadığını öğrenip, hiç gemiden inmeden, Samsun’a hareket etmiştir.
Eylül 1919’da şehirdeki küçük İngiliz birliği, Sinop Mutasarrıfı Mutasarrıfı Mazhar Tevfik Bey’i tutuklamak ve Hükümet Konağı’na İngiliz Bayrağı asmak istemişlerse de, halkın sert tepkisi üzerine bundan vazgeçmek zorunda kalmışlardır.
Sinop ve yöresindeki Milli Cemiyetler’in (Müdafaa-i Hukuk) örgütlenmesi Mazhar Tevfik Bey’in yeniden güç kazanmasından sonra hızla gelişti. Sivas Kongresi’nde alınan karar uygulanınca, Sinop ve nahiyelerinde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin bir çok şubesi açıldı. Meclis-i Mebusanda da Sinop’u Rıza Nur Bey ve Miralay Zeki Bey temsil etmişlerdir.
Sinop İstiklal Savaşı’na da bütün gücüyle katılmıştır. Sinop sancağının Ayancık-Boyabat ve merkez ilçeleri İstiklal Harbinde en çok şehit veren bölgelerden kabul edilir ve bu yüzden askeri belgelerde bu savaş takdirle anılır.
23 Nisan 1920’de toplanan Birinci dönem T.B.M.M.’ne Sinop adına şu Millet vekilleri seçilmiştir: Şžerif (Arkan) Bey, Abdullah (Karabina) Bey, Hakkı Hami (Ulukan) Bey, Rıza Namık (Uras) Bey, Şževket (Peker) Bey, İstanbul Meclis-i Mebusanı’nda Sinop Mebusu olan Rıza Nur Bey’de, Meclis-i Mebusan’ın kapatılmasından sonra Ankara’ya gelerek Büyük Millet Meclisi’nin çalışmalarına katıldı. Meclisin ilk geçici başkanlığını da en yaşlı üye sıfatıyla Sinop Mebusu Şžerif Bey yürütmüştür.
Cumhuriyet Dönemi
Cumhuriyet’in ilanından sonra yapılan idari düzenlemede sancakların kaldırılması ile il oldu. Sinop, Cumhuriyet çağında da bir gelişme göstermiştir. Sinop ili, dar alan, az nüfusu, tabiat, turistik ve tarihi zenginlikleri ile değerini korumaktadır.
Merkez, Ayancık ve Boyabat ilçelerine, 1920’de Gerze, 1955’te Durağan, 1957’de Türkeli, 1961’de Erfelek ve yakın geçmişte de Saraydüzü ve Dikmen eklenerek ilçe sayısı 9’a çıkmıştır. (Merkezle birlikte)
Cumhuriyet dönemi Sinop tarihinin en önemli olaylarından biri de Mustafa Kemal Atatürk’ün 15 Eylül 1928’de şehre gelmeleri ve harf inkılabıyla ilgili ilk işareti ve dersi burada vermeleridir.
İl”deki yeryüzü şekillerinin ağırlık bölümü (%74,3) oluşturan dağların yükseltileri pek fazla değildir. Sinop genel olarak engebelidir. Karadeniz kıyılarından iç kısımlara doğru görülür derecede yükselme vardır. Yüksek dağlar, daha çok doğuda ve kuzeybatıdadır. İl”in doğu tarafını Kuzey Anadolu dağlarının kolları çevreler. Bu dağlar, Karadeniz kıyısına paralel uzanırlar. Bölgedeki dağlar sık, dik ve sert değildir. En yüksek dağın 2000 m.yi aştığı görülmez.
AYANCIK”ta: Çangal Dağı 1.065 m., Zindan Dağı 1.750 m .dir.
DİKMEN”de: Göktepe Dağı 1.200m .
GERZE”de : Elma ve Köse Dağları 900 m.dir. Dıranaz 1.345 m. dir.
BOYABAT”ta: Elekdağı 1.400 m .dir.
Bu dağlar ormanlarla kaplıdır. Güneye inildikçe, iç Anadolu”ya yaklaştıkça orman azalır.
Yaylalar
Kurugöl Yaylası
Sinop yakınlarında yayla yoktur. Boyabat ve Gerze ilçeleri yayla bakımından oldukça zengindir. Durağan ve Boyabat”ta Mehmetli, Aluç, Marif, GünÂdüzlü, Darıözü, Doğaçam, Yaylacık, Uzunöz, Sakızlı, Bayat, Yassıalan, Gökalan, Buzluk yaylaları vardır. Gerze”de Altmışdört, Güdek oğlu, Avlağısökü, Kuzfındık, Çam Altınyayla bulunmaktadır. Türkeli ilçesinde de Kurugöl yaylası bulunmaktadır.
Ovalar
Sinop ovaları
Sinop”ta ovalar genellikle kıyı ya da ırmak ovalaridır. Daha ziyade büyük düzlükler halindedir. En önemlisi Boyabat Ovasıdır. Bu ovayı Gökırmak, Arım, Gazidere, Asarcık ovaları meydana getirir. Yüksek dağlar arasında uzanan bu ovalar çok verimli ve sulaktır. Gavur ovası da denilen Karasu Ovası ile Akliman yöresindeki Aksaz ve Sarıkum ovaları kıyı ovalarıdır. Bu ovalar, yer yer bataklık durumundadır.
Vadiler
Arap Yaylası – Çatak köyü
Sinop”ta Boyabat ve Durağan ilçeleri çevresinde yer alan ve Kızılırmak”sın kollarından olan Gökırmak Vadisi dışında büyük vadi yoktur. Bununla birlikte küçük akar sularca açılmış çok sayıda küçük vadi vardır. Bunlar il topraklarını engebeli hale getirmiş oluşumlardır. Gökırmak Vadisinden başka Ayancık Vadisi, Kabusu Vadisi, Kanlıdere Vadisi sayılabilir.
Akarsular
Sinop akarsuları
Sinop, yağışlı bir bölge olduğundan her tarafta çay ve derelere rastlanır. Bu akarsular, yağmur ve kar sularıyla beslenir. Sular yağmur mevsiminde çoğalır, dereler kabarır. Yaz aylarında azalır ya da kurur.
Çay ve nehirler ulaşıma elverişli değildir. Yatakları taşlı, akışları hızlıdır. Sulamada ve orman ürünlerinin taşınmasında yararlanılır. Hepsi Karadeniz”e dökülür.
Başlıcaları şunlardır:
Gökırmak: Kastamonu”dan çıkar. Daday”da Ballıdağ eteklerinden inen sular, Daday Çayı”nı oluşturur. Bu çay Taşköprü”nün Gölveren kesiminÂde Kastamonu”nun içinden geçen bir suyla birleşerek Gökırmak adını alır. Gökırmak Boyabat Ovası”nı sular ve doğuda Kızılırmak”a karışır.
Kızılırmak: İlin güneydoğu sınırlarını çizer. Yurdumuzun en uzun nehri olan Kızılırmak, büyük kollarından Gökırmak”ı Sinop”tan alır.
Tepeçay: Sinop”un Türkeli ilçesi ile Kastamonu”nun Çatalzeytin ilçesi arasında sınır oluşturur. Denize döküldüğü yerde hayli genişler.
Ayardın Deresi: 1.000 m yükseltide Çatakgeriş Köyü yakınlarından doğar. Türkeli ilçe merkezinin hemen doğusundan denize dökülür. Uzunluğu 240 km. kadardır.
Ayancık Çayı: Küre Dağları”ndan kaynaklanan çok sayıda küçük derenin birleşmesinden oluşmuştur. Uzunluğu 90 km. kadardır, ilçe merkezinÂden denize dökülür.
Karasu Çayı: Küre Dağları”nda, Gündüzlü Ormanları”ndan doğar. Uzunluğu 80 km.dir. Sinop”un 8 km. batısından denize dökülür.
Çakıroğlu Çayı: Dıranaz Dağları”ndan doğar. Gerze-Sinop arasında Çakıroğlu yöresinde denize dökülür. Denize döküldüğü yerde küçük bir delta oluşturur.
Kanlı Çay: Uzunöz Dağları”nın eteklerinden doğar. Çok sayıda küçük kolu vardır. Çayağzı denilen yerde denize dökülür.
Göller
Sarıkum gölü
Sinop”ta çok sayıda doğal göl vardır. Bunların tamamı çeşitli jeolojik zamanlarda oluşmuştur. Başlıcaları şunlardır:
Sarıkum Gölü: Sinop yarımadasının batısında yer alan Sarıkum Gölü, il merkezine 21 km. uzaklıktadır. Gölün uzunluğu 2 Km., genişliği 750 m. ve alanı 400 hektardır. Deniz düzeyinde olan gölün sulari kışın çoğalır, yazın azalır. Küçük akarsularla beslenen gölün fazla suları denize dökülmektedir.
Aksaz Gölü: Karagöl”ün kuzeydoğusunda yer alan Aksaz Gölü, denizle hemen hemen aynı düzeydedir. Yılın büyük bir bölümünde saz ve kamışlarla kaplı olan gölün yüzölçümü 200 hektardır. Yağışlı dönemlerde ise gölün suları denize ulaşır.
Karagöl: Akliman”a yakın bir bölgede Aksaz ve Sankum Gölleri yakınında yer alan, deniz düzeyindedir. Yüzölçümü 80 hektar dolayındadır. Denize uzaklığı 40-50 m. kadar olan gölün suları kışın artar, yazın ise göl kurur.
Sülük Gölü: Sinop yarımadasının üzerindedir. Yükseltisi 210 m. dolayında olan Sülük Gölü, eski bir yanardağ krateridir. Derinliği 1-2 m.dir Yaz mevsiminde kurur.
Akgöl: Ayancık İlçesi”nin güneyinde Ayancık Boyabat yolunun 31. Km.de, 4 Km. içeride yer alan Akgöl, çevresinde sık çanı ormanlarının oluşturduğu çangal ve Akgöl ormanlan içinde bulunmaktadır.
Bitki Örtüsü
Doğa manzarası
Sinop yöresi, Karadeniz ikliminin bir özelliği olarak her zaman yağış aldığından orman ve bitki örtüsüyle kaplıdır. Ormanlar hem zengin hem de çeşitlidir. Çam, köknar, meşe, gürgen, kayın, dişbudak, karaağaç ve kavak başlıca türlerdir. Ağaç denizi olarak nitelendirilen Çangal Ormanları, Ayancık, Türkeli ve Boyabat yörelerini kaplar. Dıranaz, Göktepe, Soğuksu ve Elekdağı Ormanları da hem önemli doğal güzellikleri oluşturur, hem de ekonomik yönden büyük değer taşır.
Ormanların altında yaban menekşesi, çuha çiçeği, mayıs karanfili, küçük kırlangıç otu, ciğer otu gibi bitkilere de rastlanır.
Sinop yöresindeki bitki örtüsü, çok çeşitli ağaç türlerinden oluşmuştur. Kıyı şeridinde Akdeniz bitkileri de görülür. Meşe, defne, karaağaç, çınar, fınÂdık, kızılcık, kayın, gürgen, karaçam ve sarıçamdan oluşan bu bitki örtüsü, yükseltinin 1.800 m.ye ulaşÂtığı kesime kadar yayılır.
İlin güneyine doğru gidildikçe iklim kuraklaşmaya başlar. Bu kesimde kuzeydeki gür bitki örtüsünün yerini bozkır bitkileri alır.
İklim Verileri
Sinop, Doğu ve Batı Karadeniz iklim özellikleriÂnin içiçe geçtiği bir yöredir, ilde mevsimler arası sıcaklık farkları pek büyük değildir, ilin kuzey kesiminde Karadeniz iklim tipi görülür, güney kesimlerinde ise Karadeniz ikliminin etkisi giderek azalır. Burada yağışlar azalır, sıcaklık düşer ve bozkır ikliminin etkileri görülür.
Sıcaklık
Sinop İl Merkezinde yıllık sıcaklık ortalaması 14 derece, en yüksek sıcaklık 29.4 derece, en düÂşük sıcaklık -2 derecedir. Yıllık nispi nem ortalaması % 78”dir.
Sinop’un Önemli Karayollarının Uzunlukları
Sinop – Samsun 167 Km
Sinop – Ankara 456 Km
Sinop – Kastamonu 197 Km
Sinop – İstanbul 690 Km
Sinop – Adana 966 Km
Sinop – Erzurum 894 Km
Sinop – İzmir 1147 Km
Sinop – Ayancık 81 Km
Sinop – Boyabat 94 Km
Sinop – Durağan 121 Km
Sinop – Erfelek 29 Km
Sinop – Gerze 37 Km
Sinop – Türkeli 105 Km
Sinop Limanının Kıyı Şžehirlerine Uzaklığı
Sinop – Hopa Yönü
Sinop – Gerze 14 Mil.
Sinop – Samsun 70 Mil.
Sinop – Ünye 113 Mil.
Sinop – Fatsa 125 Mil.
Sinop – Perşembe 138 Mil.
Sinop – Ordu 143 Mil.
Sinop – Giresun 162 Mil.
Sinop – Tirebolu 173 Mil.
Sinop – Görele 178 Mil.
Sinop – Vakfıkebir 189 Mil.
Sinop – Akçaabat 208 Mil.
Sinop – Trabzon 214 Mil.
Sinop – Sürmene 233 Mil.
Sinop – Of 237 Mil.
Sinop – Rize 245 Mil.
Sinop – Çayeli 252 Mil.
Sinop – Pazar 262 Mil.
Sinop – Hopa 279 Mil.
Sinop – İstanbul Yönü
Sinop – Ayancık 42 Mil.
Sinop – İnebolu 75 Mil.
Sinop – Cide 114 Mil.
Sinop – Amasra 140 Mil.
Sinop – Bartın 149 Mil.
Sinop – Filyos 158 Mil.
Sinop – Zonguldak 174 Mil.
Sinop – K. Ereğli 197 Mil.
Sinop – Alaplı 200 Mil.
Sinop – Akçakoca 209 Mil.
Sinop – Sakarya 224 Mil.
Sinop – Kefken 241 Mil.
Sinop – Şžile 269 Mil.
Sinop – İğneada 333 Mil.
Sinop – Midye 325 Mil.
Sinop – A. Feneri 288 Mil.
Sinop – İstanbul 303 Mil
Â
Sinop Kalkınmada Öncelikli iller arasındadır. Coğrafi konumu, topografyası, pazara uzaklığı, sermaye yetersizliği ve altyapının tamamlanmamış olması kalkınmasında olumsuz etkiler yaratmıştır. Sanayi Sektörü tarım, orman,toprak,su ürünleri ve diğer kaynaklara bağlı olarak gelişme göstermiştir. İldeki çeltiği değerlendiren çeltik fabrikaları ve un fabrikaları ile orman varlığı kereste ve kereste ürünlerinin hammaddelerini oluşturmaktadır. Boyabat yöresinde ise toprak sanayi oldukça yaygındır. Ayrıca konfeksiyon, kireç, metal, kimya, çivi, cam BTB fabrikaları vardır. İlde kamu ve özel kuruluşlara ait toplam 106 adet sanayi tesisi mevcuttur. Bu kuruluşlarda toplam 4569 kişi istihdam etmektedir. Bu sanayi kolları gıda,hayvancılık,inşaat,kimya ve su ürünlerinden oluşmaktadır.
İlimizde odalara kayıtlı toplam 19.045 esnaf,sanatkar ve sanayici vardır. Sinop’ta ekonomik alanda son zamanlarda yaşanan olumsuz gelişmeler yeni yatırımlarla yerini olumlu gelişmelere bırakmıştır.
Sinop Organize Sanayi Bölgesinin tamamlanması durumunda Sinop’un gelişmesinde önemli ilerlemeler görülecektir.
Sinoplu olup İstanbul’a yerleşen yatırımcılar Sinop’a dönmeye başlamışlardır. Sinop’un limanı ve uluslar arası durumda bulunan havaalanı yolcu ve yük taşımacılığına elverişlidir. Ayrıca diğer illerle olan karayolu bağlantılarının standartları iyileştirilmektedir. İhalesi yapılan yolların tamamlanması durumunda ticarette canlılık beklenmektedir.
Sinop Karadeniz’de Bağımsız Devletler Topluluğuna en yakın deniz mesafesindedir. İlimiz Türkiye’nin modern, sakin ve olaysız illerinden bir tanesidir.
Tabii güzelliği yanında çevreyi kirletmeyen sanayisi ile de Turizm ve Sanayide ilerleme yolundadır. Yatırımcıları Sinop” yatırım yapmaya davet ediyoruz
İlimizde Gerçekleştirebilecek Yatırım Konuları
1- ORMAN ÜRÜNLERİ : Sinop orman bakımından oldukça zengin bir konumdadır. Bu nedenle; parke,kereste,kontrplak,kapı ve pencere imalatı daha genişletilerek il genelinde yaygınlaştırılmalıdır.
2- TEKSTİL SEKTÖRÜ : Her ne kadar son zamanlarda tekstil üzerine birkaç yatırım olsa da bu sektör Sinop’ta konfeksiyon dalında yaygınlaştırılmalıdır. Ayrıca Ayancık İlçesine özgü keten dokumacılığı,Boyabat yöresine özgü çember (başörtü) üretimi genişletilebilir.
3- PLASTİK SANAYİ : Plastik sektörün de, a) Muhtelif plastik b) Plastik inşaat malzemeleri olarak üretim yapılabilir.
4- CAM EŞžYA ÜRETİMİ : Kapanan Şžişecam fabrikasının daha sonra özel bir şirket tarafından satın alınarak işletilmesi Sinop’ta cam üretimi yapmaktadır. Bu sektörün Sinop’ta yaygınlaştırılmalıdır.
5- KOTRACILIK : Sinop’ta el yapımı kotracılık teşvik edilerek yaygınlaştırılmalıdır.
6- TARIM SEKTÖRÜ : Sinop’ta seracılığın ön plana çıkarılmasıyla tarıma dayalı bulunan bölgelerde üretimin yaygınlaştırılmasına ön ayak olacaktır. Sinop’un iklimi bu sektöre müsaittir.
7- MERMER SANAYİ : Boyabat ilçesinde mermer sanayi potansiyeli yüksek seviyededir. Mermer sanayi teşvik edilerek gerçekleştirilmelidir.
Yatırımlar
Ülke ekonomisinin genel istikrarı ve sektörlere verilen öncelikler doğrultusunda İlimizde kamu yatırımlarına gerekli ağırlık verilmiştir. Toplumun refahı,yaşama seviyesini yükseltmek amacıyla İlimizde 1998 yılında da altyapı yatırımlarına büyük hız verilmiş, özellikle Elektrifikasyon, yol, su, PTT, Bayındırlık yatırımlarında büyük atılımlar yapılmıştır.
Ticaret
Sinop’ta ticaret kısmen komşu illeri bağlıdır. Kurulan hafta pazarları il ve ilçe çevresinde ürünlerin değerlendirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca son yıllarda yaygınlaşan seralarda üretilen turfanda sebze ve meyveler de bu pazarlarda pazarlanmaktadır. İlin geleneksel ürünleri olan pirinç, kestane,balık ve kereste gibi tarım ürünleri ile tuğla, konfeksiyon,balık unu ve yağı,sim ipliği ve cam ürünleri gibi sanayi ürünleri iç ve dış pazarlarda pazarlanmaktadır.
İhalesi yapılıp inşaatları devam eden karayollarının tamamlanması durumunda Sinop’ta ticari faaliyetlerin daha da canlanacağı beklenmektedir. İlimizde 2002 yılı içerisinde; İhracat: 38.693.475 DM+10.760.572$+2.603.213 EURO+899.720.000.000TL ihracat yapılmıştır. Sinop’ta gümrük kuruluşları 1. Sınıf gümrük teşkilatı olup, buradan her türlü ihracat ve ithalat yapılabilmektedir.
Fuarlar Ve Sergiler
İlimizde fuar mevcut değildir. Yaz aylarında Merkez ve Gerze ilçesinde turizm festivali, Erfelek ilçesinde ise kiraz festivalleri düzenlenmektedir. Ayrıca ilçelerimizde her yıl sonbaharda panayırlar kurulmaktadır. Bölgesel olan panayırlarda halk sonbahar alışverişleri Yapmaktadır.
Küçük Sanatlar
İlimizde el emeğine dayanan turistik eşyalar arasında kotracılık önemli ölçüde gelişmiş olup,dışardan gelenlerin beğenisini kazanmış durumdadır. Küçük tezgahlarda keten ipliğinden dokumalar ayrıca çemberler halk arasında beğenilmektedir. Merkez ilçede bulunan cezaevinde mahkumlar tarafından halı ve kilim dokumaları ve boncuk işlemeleri çok meşhurdur. Ayancık yöresinde keten el dokumaları yaygındır.
Tarım
Arazi Durumu
İlimizin 586.200 Ha.lık yüzölçümünün % 39,5 lik kısmını oluşturan 231.170 ha. Alan tarıma elverişli olup bunun 130.427 Ha.rında tarım yapılmaktadır.
Geriye kalan tarım dışı alanların % 54,6 sını( 320.209 Ha.) orman alanı, % 6 sını iskan ve tarıma elverişli olmayan alanlar oluşturmaktadır.
Üzerinde tarım yapılabilen 231.170 Ha. arazi genellikle orman açması olup engebeli, çok parçalı ve % 86 oranında su erozyonuna açıktır. Yörenin dağlık ve ormanlık oluşu nedeniyle dere ve ırmak kenarlarında düzlüklere rastlanır.
İlimizin tarımsal yönden en büyük sorunu arazilerin çok parçalı ve dağınık oluşudur. Bu anlamda İlimizdeki 32.895 tarımsal işletmenin % 79’u 50 Dekarın altında araziye sahip olup, bu işletmelerden 6.108′ nin arazisi 10 ile 14 parçadan, 5.688’inin arazisi de 15 ve daha çok parçalı araziden oluşmaktadır. 119 işletmenin hiç arazisi yoktur.
Gübre Tüketimi
İlimizde gübre tüketimi olması gerekene göre düşük seviyededir. Gübreleme zamanı, kullanılacak çeşit ve miktar çiftçilerimizce yeterince bilinmemektedir. Bu açık toprak tahlilleri ve çiftçi eğitimleri yapılarak giderilmeye çalışılmaktadır.
Yetiştirilen hayvanlardan elde edilen çiftlik gübreleri gübreleme amacı dışında kullanılmayıp sadece gübre olarak kullanıldıkları için kimyasal gübre kullanımı açığını bir miktar da olsa kapatabilmekte ve bu sayede toplam ekili- dikili alanların % 45 i gübrelenebilmektedir.
2002 yılında 7.279,25 ton azotlu gübre; 4.344,79 ton fosforlu gübre ve 71,76 ton potaslı gübre tüketilmiştir.
Sulama Durumu
İl arazilerinin engebeli, dik ve çok parçalı oluşları nedenleri ile sulanan alanlar çok geniş değildir. Toplam 16.916 Ha sulanan alanın 9.718 Ha’sını devlet, 7.210 Ha’sını halk sulamıştır. Tesis yapıldığında sulanabilir alan 64.482 Ha. olacaktır.
Toplam ekili-dikili alanın %20si sulanan alan; %80’i kuru ekili-dikili alandır.
Tarımsal Araç-Gereç Durumu
İlimizde yapılan tespit çalışmalarına göre temel ekipmanları ( Pulluk ve Romörk) ile birlikte 3.835 adet traktör vardır. Toplam 32.776 tarımsal işletmeden 13.779 u arazisini traktörle işlemekte olup traktörle işlenen alan 47.544 Ha.dır.
Mevcut traktör sayısını toplam tarım alanları ile kıyasladığımızda düşük görülmekte ise de traktörle işlenebilecek arazi varlığına göre yeterli seviyede olup traktörlerim bir kısmı orman envali çekiminde kullanılmaktadır.
Tarla Ürünleri
İlimizde ekonomik bakımdan yetiştirilen 4 ana ürün Buğday, Mısır, Arpa ve Çeltik olup son yıllarda İl Müdürlüğümüzün yoğun çalışması ve Özel İdare bütçesi katkıları ile çayır mera yem bitkileri ekilişlerinde özellikle yonca ve korunga ekilişlerinde büyük artışlar olmuştur.
Meyvecilik
İlimizde arazi yapısı ve pazarlama sorunları meyvecilik tesislerinin dağınık ve sınır ağaçlandırması şeklinde yayılmasına neden olmuştur. Yumuşak çekirdekli meyvelerin saklama ve değerlendirme zorlukları nedenlerinden son yıllarda Sosyal Yardımlaşma ve Dayanılma Vakfı veya Özel İdare kaynaklı projelerle aşılı ceviz fidanları ile kurulu toplu ceviz bahçeleri kurulmaktadır.
İlimizde üretilen kestane dışındaki meyveler genellikle iç pazarlarda tüketilmektedir. kestanenin büyük bir kısmı ise il dışına satılmaktadır.
İlimizin sahil kesiminde ormanlarda kendiliğinden yetişen kestane çiftçilerimiz için büyük bir gelir kaynağıdır. Ancak orman sahalarının azalması, ağaçların yaşlanması ve kestane dal kanseri hastalığının yaygınlaşması ağaç sayısını günden güne azaltmaktadır.
Sebzecilik
İlimizde sebzecilik aile işletmeciliği şeklinde en fazla 0,5-1 Da. arazilerde yapılmakta ve bu alan içine 6-7 çeşit ürün ekilmektedir. Bu durum kaliteli tohum ve zirai mücadele gibi tarımsal girdilerin kullanımını güçleştirmektedir. Bunun önlenmesi için İl Müdürlüğümüzde kurulan cam seramız ile çevre çiftçilerine kaliteli ve hastalıklara mukavim çeşitlerden seçili pişkin fide üretimi yapılarak dağıtılmaktadır.
Ayrıca 1993 yılından başlanarak Özel İdare ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı kaynaklarından yararlanılıp 1.000 den fazla yüksek tünel yaptırılarak çiftçilerimize dağıtılmış , örtü altı sebzeciliği yaygınlaştırılmıştır.
Hayvancılık
İlin genel tarımsal durumunun bir parçası olarak hayvancılık da aile işletmeciliği karakterinde ve küçük üniteler şeklindedir. Sahil ve şehir yerleşim çevrelerinde büyükbaş, yüksek kesimlerde küçükbaş hayvan yetiştiriciliği daha fazladır.
Sahil şeridindeki Merkez ve ilçelerde büyükbaş hayvanlardan sığır olarak Jersey ve melezleri ile yerli sığır, iç kesimlerde ise Montofon ve melezleri ile yerli sığırlar ağırlıklı olarak yetiştirilir.
Yetiştirilen koyun ırkı ise et,süt ve yapağı verimi az ancak et kalitesi iyi olan Karayaka ırkıdır. 1998 Yılında 1.387 baş koyun dağıtımıyla başlanan koyun ırkının yenilenmesi çalışmalarına devam edilerek, 1999 yılında 793 adet Karayaka veya Karayaka- Sakız melezi, 2000 Yılında 431 adet karayaka, sakız- karayaka melezi, 2001 ylında ……. Adet, 2002 yılında 150 adet Merainos- Sakız melezi damızlık koyun dağıtımı yapılmıştır.
İlimizde arıcılık büyük çapta yeni tip kovanlarla yapılmakta olup sahil şeridinin ilkbaharda sisli ve yağışlı olması, yaz sıcaklarının geç başlaması ve gezginci arıcılığın yaygın olmaması nedenlerinden kovan başına alınan bal miktarı ticari arıcılığa nispeten çok düşüktür.
2002 Yılında 135.645 adet hayvan aşılanarak, 319.301 hayvan taramadan geçirilmiştir.
Balıkçılık
Gelişmiş av teknolojilerinin kullanılması, üreme yaşına gelmemiş balıkların avlanması ve deniz kirliliği her yıl avlanan balık miktarlarının değişmesine ve genellikle düşmesine neden olmaktadır.
İlimiz Karadeniz’in en önemli liman kentlerinden biridir. Sığ kıyılara sahip oluşu, coğrafi konumu ve Karadenizli balıkçıların avlanma sezonuna ilişkin ilk işareti aldıkları bölge olması yanında Ülkemiz balık üretiminin % 5-7 si gibi bir paya sahip olması nedeniyle su ürünleri üretimi içindeki ekonomik önemi büyüktür.
İlimizde genellikle deniz balıkçılığı hakim olup yetiştiricilikten ziyade avcılık yaygındır. 389 adet balıkçı teknesi ve bu gemilerde çalışan 1.248 balıkçı bulunmaktadır. Kaba bir hesapla balıkçı, nakliyeci ve işçi gibi yan sektörlerle birlikte 4-5 bin kişi geçimini balıkçılıktan sağlamaktadır.
2002 Yılında 29.000 ton Hamsi, 241 ton Mezgit, 65 ton Palamut ve 14,3 ton Barbunya, 15,5 ton İstavrit, 11 ton Kalkan , 36 ton Kefal avlanmıştır.
Kültür balıkçılığı 1991 Yılından itibaren gelişmeye başlamış olup ruhsat almış 16 işletmeden 2002 yılına kadar hiç üretim yapmayan veya işletmelerini kapatan 7 işletmenin işletme belgeleri iptal edilmiştir. 2002 Yılında faaliyette bulunan 6 işletmede 107,4 ton gökkuşağı alabalığı üretilmiştir.
İlimizde 3.950 ton/gün kapasiteye sahip 8 adet balık unu ve yağı fabrikası mevcut olup üçü faal olmayan fabrikalarda 2002 yılında 30.642 ton hamsi işlenerek 4.688.865 Kg balık unu ve 3.025,116 Litre balık yağı elde edilmiştir.
Â
Ayancık İlçesi; Kuzeyde Karadeniz, Doğuda Erfelek İlçesi , Güneyde Boyabat İlçesi ve Kastamonu İli Taşköprü İlçesi, Batıda Türkeli İlçesi ile çevrilmiştir.
